(Część ostatnia)
W dotychczasowych rozważaniach skupiliśmy się na dwóch teoretycznych implikacjach EBT: jej znaczeniu w tworzeniu taksonomii stanów świadomości i konsekwencjach narzucenia poziomowego podejścia do doświadczeń psychodelicznych. Jednak EBT może mieć inne, bardziej praktyczne implikacje, takie jak zastosowanie jej zasad w leczeniu zaburzeń świadomości (DOC). Przykładem pacjentów z DOC są osoby z minimalną świadomością (MC) oraz wegetatywnym stanem (VS).
Według teorii EBT, stany świadomości są funkcją entropii (lub złożoności) w mózgu, a substancje psychodeliczne pochodzące na przykład z Magicznych Grzybków zwiększają złożoność systemu. W związku z tym, substancje psychodeliczne mogą być wykorzystane do "podniesienia" poziomu świadomości pacjentów z zaburzeniami świadomości (Carhart-Harris 2018).
Scott i Carhart-Harris (2019) proponują, aby substancje psychodeliczne były testowane jako potencjalne leczenie dla osób z zaburzeniami świadomości. Ich argument opiera się na hipotezie, że złożoność mózgu jest wskaźnikiem poziomu świadomości, który można zmierzyć empirycznie. Wskaźnikiem takim jest perturbacyjny indeks złożoności (PCI), który jest mierzony za pomocą stymulacji magnetycznej przezczaszkowej (TMS) oraz elektroencefalografii (EEG).
Pacjenci z zaburzeniami świadomości zwykle mają niższe wartości PCI i LZC niż zdrowi dorośli. Wykazano, że PCI skutecznie kategoryzuje pacjentów z zaburzeniami świadomości, rozróżniając osoby ze stanem wegetatywnym od osób z minimalną świadomością. Wartości LZC również odnoszą sukcesy w rozróżnianiu tych pacjentów.
Stwierdzono, że psylocybina zwiększa złożoność mózgu u zdrowych ludzi (Schartner et al. 2017a), a ponieważ wskaźniki takie jak LZC są wrażliwe na te zmiany, przypuszcza się, że psylocybina może być skutecznym leczeniem dla zwiększenia świadomości u pacjentów z zaburzeniami świadomości. Scott i Carhart-Harris (2019) sugerują jednak, że badania z zastosowaniem psylocybiny u pacjentów z zaburzeniami świadomości powinny być przeprowadzane stopniowo, począwszy od badań wstępnych, które mają na celu ustalenie bezpieczeństwa i tolerancji psylocybiny oraz potwierdzenie jej wpływu na złożoność i świadomość. Przykładem takiego badania wstępnego mogłoby być testowanie tego protokołu na zdrowych, uspokojonych osobach, zbierając dane PCI lub LZC przed i po podaniu psylocybiny, jednocześnie rejestrując miary behawioralne potwierdzające zmiany w świadomości (np. reakcje na polecenia). Innym wstępnym badaniem mogłoby być sprawdzenie, czy psylocybina zwiększa złożoność podczas snu bez fazy REM.
Dodatkowe badania miałyby na celu ustalenie optymalnych dawek psylocybiny, które przynoszą korzyści dla świadomości, jednocześnie dbając o tolerancję. Wyniki tych badań dodałyby poparcia dla hipotezy Scotta i Carhart-Harrisa i tym samym motywowałyby dalsze badania wśród pacjentów z zaburzeniami świadomości.
Koncepcja Scotta i Carhart-Harrisa (2019) dotycząca wykorzystania substancji psychodelicznych w leczeniu zaburzeń świadomości (DOC) spotyka się z etycznymi problemami. Peterson i wsp. (2019) przedstawiają ramy oceny etycznych wyzwań związanych z leczeniem pacjentów z DOC za pomocą substancji psychodelicznych, takich jak psylocybina obecna w Magicznych Grzybkach. Omawiane są kwestie, takie jak: czy podawanie psylocybiny powinno być uznawane za procedurę terapeutyczną czy nie, czy terapia psylocybiną przekracza próg "minimalnego ryzyka" dla osób narażonych na szkody, czy uczestnicy będą dobrani w sposób sprawiedliwy oraz czy zgoda zastępcza będzie poszukiwana w imieniu pacjentów z DOC.
Peterson i wsp. (2019) kwestionują naukową ważność propozycji Scotta i Carhart-Harrisa (2019), zauważając, że wartość LZC (Lempel-Ziv complexity) nie jest obecnie klinicznie sprawdzonym wskaźnikiem oceny świadomości u pacjentów z DOC. Podkreślają również, że wzrost wartości LZC i PCI (Perturbational Complexity Index) zaobserwowano także w przypadku niskich dawek ketaminy, co sugeruje, że wzrost złożoności może być kompatybilny z ogólnym obniżeniem świadomości.
Peterson i wsp. (2019) zwracają uwagę na różnice między populacjami pacjentów z zaburzeniami psychiatrycznymi a pacjentami z DOC, co może wpłynąć na skuteczność substancji psychodelicznych w leczeniu. Uważają, że powinniśmy być ostrożni w przekładaniu sukcesów terapii psychodelicznej w psychiatrii na leczenie zaburzeń świadomości. Kolejnym problemem jest możliwość wystąpienia stresu i negatywnych skutków (tzw. "bad trip") u pacjentów wybudzających się ze stanu minimalnej świadomości (MS) pod wpływem substancji psychodelicznych.
Etyczne problemy i kwestie naukowej ważności w propozycji Scotta i Carhart-Harrisa (2019) wymagają dalszego rozważenia i badania przed ewentualnym zastosowaniem psychodelików w leczeniu pacjentów z zaburzeniami świadomości.
Autorzy podkreślają, że kontekst, czyli "set" i "setting", ma kluczowe znaczenie dla skuteczności tego rodzaju terapii. "Set" odnosi się do intencji i oczekiwań psychologicznych osoby poddawanej leczeniu, natomiast "setting" opisuje otoczenie, w którym substancja psychoaktywna jest przyjmowana (np. w klinice czy w domu).
W pracy zwrócono uwagę, że zaniedbanie kontekstu może prowadzić do niekorzystnych doświadczeń oraz zwiększać ryzyko wystąpienia negatywnych efektów terapii. Wykazano, że w przypadkach, gdy "set" i "setting" nie zostały odpowiednio przemyślane, wyniki terapii były mniej korzystne. Należy również wziąć pod uwagę fakt, że złe doświadczenie podczas terapii może prowadzić do długotrwałych negatywnych skutków, takich jak lęk, depresja, paranoja czy dysocjacja.
Ponieważ pacjenci z zaburzeniami świadomości mają ograniczoną zdolność do wyrażania intencji, istnieje obawa, że nie będzie można w pełni kontrolować ich stanu psychicznego przed i podczas terapii. W związku z tym może pojawić się ryzyko, że pacjent zostanie wrzucony w stan psychodeliczny bez odpowiedniego przygotowania, co może prowadzić do traumatycznych doświadczeń.
W świetle tych ustaleń, autorzy zwracają uwagę na konieczność uwzględnienia kontekstu oraz przygotowania pacjentów na doświadczenia psychodeliczne w celu zapewnienia sukcesu terapeutycznego i minimalizacji negatywnych efektów. Jednocześnie podkreślają, że należy dokładniej zastanowić się nad tym, jak kontrolować "set" i "setting" w przypadku pacjentów z zaburzeniami świadomości, aby zoptymalizować korzyści i zminimalizować potencjalne ryzyko.
*Źródło: NoC