(Część 4)
Bayne i Carter (2018) przedstawiają silne argumenty za wielowymiarowym opisem stanu psychodelicznego. Twierdzą, że opisywanie go jako "wyższej" formy świadomości jest błędne, gdyż stan psychodeliczny nie jest ani "wyższy", ani "niższy", ale po prostu innym rodzajem świadomości. W ich opinii, pełna analiza stanu psychodelicznego, uwzględniająca jego różnorodne aspekty fenomenalne i poznawcze, wskazuje na bardziej "wymiarowe" podejście do świadomości, a nie hierarchię opartą na poziomach. Analizują trzy kategorie doświadczeń, każda z nich może zawierać własne wymiary funkcjonalne i związane z treścią z własnymi oddzielnymi skalami: (i) doświadczenia sensoryczne i percepcyjne; (ii) zdolności poznawcze; oraz (iii) doświadczenia związane z czasem, poczuciem ja i przestrzenią.
Autorzy opisują, jak stany psychodeliczne są często kojarzone z intensywnymi wizualizacjami i wzbogaconym odbiorem kolorów. Jednak nie ma ostatecznych dowodów potwierdzających, że postrzeganie kolorów jest istotnie poprawione. W rzeczywistości, Hartman i Hollister (1963) odkryli, że uczestnicy, którym podano psylocybinę obecna w magicznych grzybkach lub LSD, radzili sobie znacznie gorzej z rozróżnianiem odcieni, pomimo że ogólnie zgłaszali poprawę zdolności percepcji kolorów. Ponadto, Carter i in. (2004) nie znaleźli dowodów na istotny wzrost jasności lub czułości kontrastowej w warunkach psylocybiny.
Mimo tej rozbieżności między anegdotycznymi relacjami a mierzalnymi ulepszeniami percepcyjnymi, wydaje się, że istnieją coraz większe dowody sugerujące, że psychodeliki zwiększają ogólną "przepustowość" doświadczenia świadomego, umożliwiając bezpośrednie doświadczanie większej ilości treści fenomenalnych. Przywołując zasady entropii i krytyczności EBT, można zrozumieć, dlaczego może się to zdarzyć: wraz ze wzrostem entropii i krytyczności, podmiot przechodzi do stanu pierwotnego, w którym ma dostęp do większej liczby możliwych stanów umysłowych. Może to pomóc wyjaśnić, dlaczego stany psychodeliczne wydają się być charakteryzowane wzrostem przepustowości sensorycznej.
Wrażliwość na kolor i jasność oraz ogólna objętość doświadczeń sensorycznych są przykładami "wymiarów związanych z treścią". Wymiary te odnoszą się do konkretnych treści świadomości doświadczanych przez podmiot i sposób, w jaki są one kontrolowane lub integrowane z fenomenalnym widzeniem (w kontekście ich wyższych lub niższych cech). Mogą również dotyczyć określonych rodzajów informacji sensorycznych (wizualnych, dźwiękowych itp.), które składają się na stan świadomości (Bayne i in. 2016). W przypadku percepcji wzrokowej, staje się jasne, dlaczego klasyfikowanie stanów świadomości wzdłuż jednego wymiaru byłoby problematyczne: mamy tu dwie różne wymiary związane z treścią - dyskryminacja kolorów i kontrola sensoryczna - które wydają się być różnie wpływane w stanie psychodelicznym.
Bayne i Carter (2018) mają nadzieję pokazać, że byłoby błędem opisywanie stanu psychodelicznego jako "wyższego poziomu świadomości", ponieważ wiele wymiarów w tym stanie jest wpływanych niezależnie od siebie, w różnym stopniu - niektóre mogą być "wzmocnione" (w pewnym sensie), podczas gdy inne mogą być upośledzone. Analizując różne "wymiary funkcjonalne", takie jak różne formy poznania, znajdujemy podobne rozłączenia. Na przykład, Bayne i Carter (2018) podkreślają, że aspekty pamięci deklaratywnej i nabytych skojarzeń okazały się upośledzone w stanie psychodelicznym, podczas gdy zadania polegające na umysłowej manipulacji przedmiotami (np. odliczanie wstecz) nie uległy zmianie (Silverstein 1958). Wiele badań wykazało upośledzenia w różnych formach uwagi, w tym uwagi podtrzymywanej (Quednow et al. 2012) i uwagi podzielonej (Carter et al. 2005). Bayne i Carter (2018) zwracają także uwagę na badanie Deshona i in. (1952), które zaobserwowało upośledzenie koncentracji jako jeden z częstszych skutków używania LSD. Biorąc pod uwagę szeroki zakres deficytów wpływających na pamięć, uwagę i podejmowanie decyzji, trudno uzasadnić stan psychodeliczny jako ogólnie "wyższy poziom świadomości" (Bayne i Carter 2018).
Bayne i Carter (2018) przekonują, że pełne zrozumienie doświadczenia psychodelicznego w całym jego bogactwie i subtelności skłania do przyjęcia wielowymiarowego podejścia do świadomości. Fortier-Davy i Millière (2020), chociaż zgadzają się z tym podejściem, zauważają pewne niejasności w argumentacji Bayne i Cartera (2018) i proponują własne sugestie oraz poprawki.
Po pierwsze, według Fortier-Davy'ego i Millière'a (2020) użycie przez Bayne'a i Cartera (2018) terminu "stany świadomości" jest niejasne, ponieważ może się on odnosić do różnych rzeczy. W związku z tym wprowadzają oni terminy "lokalne stany fenomenalne", "globalne stany fenomenalne" i "globalne tryby świadomości", aby uniknąć zamieszania i lepiej oddać zróżnicowanie doświadczeń.
Kolejnym problemem jest to, że Bayne i Carter (2018) przedstawiają stan psychodeliczny jako jeden rodzaj stanu, pomijając fakt, że te doświadczenia są bardzo zróżnicowane i zależne od wielu czynników. Jednak zarzut ten nie podważa głównego założenia Bayne'a i Cartera (2018), którzy dzięki swojej taksonomii są w stanie uwzględnić różnice w doświadczeniach psychodelicznych.
Najwięcej krytyki spada na wielowymiarowe podejście, gdy Fortier-Davy i Millière (2020) sugerują, że mimo tego podejścia wciąż może mieć sens mówienie o pewnych stanach jako "wyższych" od innych. Jednak Bayne i Carter (2018) mogą argumentować, że możliwość porównywania stanów świadomości między podmiotami i kontrastowania tych stanów pod względem związanych z nimi wymiarów jest argumentem na korzyść wielowymiarowego podejścia. Jeśli celem taksonomii stanów świadomości jest śledzenie różnic między doświadczeniami psychodelicznymi i umożliwienie znaczących porównań między nimi a innymi formami świadomości, wielowymiarowe podejście może oferować potrzebną precyzję dla takiego projektu.
Ciąg dalszy: Część 5
*Źródło: NoC
